Penselen

Met penselen kunt u de vorm van paden stileren. U kunt penseelstreken toepassen op bestaande paden of met het penseel een pad tekenen en daarop tegelijkertijd een penseelstreek toepassen.

Er zijn verschillende typen penselen in Illustrator: kalligrafische penselen, verstrooiingspenselen, kunstpenselen, patroonpenselen en borstelpenselen. Met deze penselen kunt u de volgende effecten bereiken:

Hiermee worden lijnen gemaakt die lijken op de lijnen die met de hoekige punt van een kalligrafische pen worden aangebracht en die over het midden van het pad worden getekend. Wanneer u het klodderpenseel gebruikt, kunt u schilderen met een kalligrafisch penseel en de penseelstreek automatisch uitbreiden naar een vulvorm die wordt samengevoegd met andere gevulde objecten van dezelfde kleur die de illustratie kruisen of ernaast liggen in de stapelvolgorde.

Hiermee worden kopieën van een object (bijvoorbeeld een lieveheersbeestje of een blad) verspreid langs het pad.

Hiermee wordt een penseelvorm (bijvoorbeeld Grof houtskool) of een objectvorm gelijkmatig uitgerekt langs de lengte van het pad.

Hiermee maakt u penseelstreken die het effect simuleren van een fysiek penseel met haren.

Hiermee schildert u een patroon dat bestaat uit afzonderlijke elementen en dat langs het pad wordt herhaald. Patroonpenselen kunnen maximaal vijf patroonelementen bevatten: voor de zijden, de binnenhoeken, de buitenhoeken en het begin en einde van een pad.

Met verstrooiingspenselen en patroonpenselen kunt u vaak hetzelfde effect bereiken. Een punt waarop ze verschillen is echter dat patroonpenselen het pad exact volgen, terwijl verstrooiingspenselen dat niet doen.

Bekijk een video over het gebruik van penselen.

Overzicht van het deelvenster Penselen

In het deelvenster Penselen (Venster > Penselen) worden de penselen voor het huidige bestand weergegeven. Wanneer u een penseel in een penseelbibliotheek selecteert, wordt dit automatisch toegevoegd aan het deelvenster Penselen. Penselen die u maakt en opslaat in het deelvenster Penselen, zijn alleen gekoppeld aan het huidige bestand. Dit betekent dat in elk Illustrator-bestand het deelvenster Penselen een andere set penselen kan bevatten.

Een penseeltype tonen of verbergen

De weergave van penselen wijzigen

De volgorde van penselen in het deelvenster Penselen wijzigen

Een penseel dupliceren in het deelvenster Penselen

Penselen verwijderen uit het deelvenster Penselen

Werken met penseelbibliotheken

Penseelbibliotheken (Venster > Penseelbibliotheken > [bibliotheek]) zijn verzamelingen van vooraf ingestelde penselen die bij Illustrator worden meegeleverd. U kunt meerdere penseelbibliotheken openen om de inhoud te bekijken en penselen te selecteren. U kunt penseelbibliotheken ook via het menu van het deelvenster Penselen openen.

Penselen kopiëren van een penseelbibliotheek naar het deelvenster Penselen

Penselen van een ander bestand importeren in het deelvenster Penselen

Nieuwe penseelbibliotheken maken

Penseelstreken toepassen

U kunt penseelstreken toepassen op een pad dat is gemaakt met een willekeurig tekengereedschap, inclusief de pen, het potlood of de standaardvormgereedschappen.

Paden tekenen en tegelijkertijd penseelstreken toepassen

Opties voor het penseel

Dubbelklik op het penseel om de volgende opties in te stellen:

Hiermee bepaalt u hoe ver u de muis of de pen moet verplaatsen voordat een nieuw ankerpunt aan het pad wordt toegevoegd. De waarde 2,5 betekent bijvoorbeeld dat penseelbewegingen van minder dan 2,5 pixels niet worden geregistreerd. De waarde van Getrouwheid ligt tussen 0,5 en 20 pixels. Hoe hoger de waarde is, des te vloeiender en minder complex het pad is.

Hiermee bepaalt u de mate van vloeiendheid die wordt toegepast als u het gereedschap gebruikt. U kunt voor Vloeiendheid een percentage van 0% tot 100% instellen. Hoe hoger de waarde is, hoe vloeiender het pad.

Hiermee voegt u een vulling toe aan het pad. Deze optie is vooral handig bij het tekenen van gesloten paden.

Hiermee bepaalt u of het pad geselecteerd blijft nadat u het hebt getekend.

Hiermee bepaalt u of u een bestaand pad kunt wijzigen met het penseel.

Hiermee bepaalt u hoe dicht u de muis of de pen bij een bestaand pad moet plaatsen om het pad te kunnen bewerken met het penseel. Deze optie is alleen beschikbaar als de optie Geselecteerde paden bewerken is geselecteerd.

Penseelstreken verwijderen

Penseelstreken omzetten in omtrekken

U kunt penseelstreken omzetten in padomtrekken, zodat u de afzonderlijke componenten van een penseelpad kunt bewerken.

Penselen maken of wijzigen

U kunt naar wens kalligrafie-, verstrooiings-, kunst-, patroon- en borstelpenselen maken en aanpassen. Voor verstrooiings-, kunst- en patroonpenselen moet u eerst de illustratie maken.

Voor het maken van illustraties voor penselen gelden de onderstaande richtlijnen:

• De illustratie mag geen verlopen, overvloeiingen, andere penseelstreken, netobjecten, bitmapafbeeldingen, grafieken, geplaatste bestanden of maskers bevatten.

• Voor kunst- en patroonpenselen mag de illustratie geen tekst bevatten. Voor een penseelstreekeffect met tekst maakt u een omtrek van de tekst en maakt u vervolgens een penseel met de omtrek.

• Voor patroonpenselen maakt u maximaal vijf patroonelementen (afhankelijk van de penseelconfiguratie) en voegt u deze elementen toe aan het deelvenster Stalen.

Een penseel maken

Een penseel aanpassen

• Als u de opties voor een penseel wilt wijzigen, dubbelklikt u op het penseel in het deelvenster Penselen. Stel de penseelopties in en klik op OK. Als het huidige document penseelpaden bevat die gebruikmaken van het gewijzigde penseel, wordt een bericht weergegeven. Klik op Toepassen op lijnen als u bestaande lijnen wilt wijzigen. Klik op Lijnen ongewijzigd laten om bestaande lijnen ongewijzigd te laten en het gewijzigde penseel alleen toe te passen op nieuwe lijnen.
• Als u de illustratie wilt wijzigen die door een verstrooiings-, kunst- of patroonpenseel wordt gebruikt, sleept u het penseel naar de illustratie en brengt u de gewenste wijzigingen aan. Vervolgens houdt u Alt (Windows) of Option (Mac OS) ingedrukt terwijl u het aangepaste penseel naar het oorspronkelijke penseel in het deelvenster Penselen sleept.
• Als u een penseelstreekpad wilt aanpassen zonder het bijbehorende penseel bij te werken, selecteert u het pad en klikt u op de knop Opties van geselecteerd object in het deelvenster Penselen of selecteert u opties van het geselecteerde object in het deelvenstermenu (vervolgmenu) Penselen.

Penseelopties

U kunt verschillende opties opgeven voor de verschillende typen penselen. Als u de opties voor een penseel wilt wijzigen, dubbelklikt u op het penseel in het deelvenster Penselen.

De verstrooiings-, kunst- en patroonpenselen hebben alle dezelfde inkleuringsopties.

Als u een lijnvariant wilt aanpassen voor kunst- of patroonpenselen, klikt u op het pictogram Opties van geselecteerde objecten in het deelvenster Penselen en stelt u de lijnopties in. Voor het kunstpenseel kunt u de lijnbreedte instellen samen met de opties voor omdraaiing, inkleuring en overlapping. Voor het patroonpenseel kunt u de schaalopties instellen samen met de opties voor omdraaiing, passend maken en inkleuring.

Opties voor kalligrafische penselen

Hiermee bepaalt u de rotatiehoek voor het penseel. Sleep de pijlpunt in de voorvertoning of voer in het vak Hoek een waarde in.

Hiermee bepaalt u de ronding van het penseel. Sleep een van de zwarte stippen in de voorvertoning van of naar het midden, of geef een waarde op in het tekstvak Ronding. Hoe hoger de waarde, des te groter de ronding.

Hiermee bepaalt u de diameter van het penseel. Gebruik de schuifregelaar Diameter of geef een waarde op in het vak Diameter.

Met de pop-uplijst rechts van elke optie kunt u variaties aanbrengen in de vorm van het penseel. Kies een van de volgende opties:

Hiermee maakt u een penseel met een vaste hoek, ronding of diameter.

Hiermee maakt u een penseel met willekeurige variaties in de hoek, ronding of diameter. Typ een waarde in het vak Variatie om het bereik op te geven voor de variatie in de penseelkenmerken. Bijvoorbeeld met een diameter van 15 en een variatie van 5, kan de diameter variëren van 10 tot en met 20.

Hiermee maakt u een penseel waarbij de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de druk van een tekenpen. Deze optie is vooral handig bij Diameter. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt. Typ een waarde in het vak Variatie om op te geven hoeveel de penseelkenmerken kunnen variëren ten opzichte van de oorspronkelijke waarde. Als de waarde voor Ronding bijvoorbeeld 75% is en de waarde voor Variatie 25%, is de lichtste lijn 50% en de dikste lijn 100%. Hoe lichter de druk, des te groter de hoek van de penseelstreek.

Hiermee stelt u in dat de variatie van de diameter wordt aangestuurd met behulp van de pendrukschijf. Deze optie is bedoeld voor gebruik met een airbrush-pen met een pendrukschijf en een tekentablet die de pen kan detecteren.

Hiermee maakt u een penseel waarbij de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de helling van een tekenpen. Deze optie is vooral handig bij Ronding. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt die kan bepalen in welke mate de pen verticaal is.

Hiermee maakt u een penseel waarbij de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de draairichting van de pen. Deze optie is vooral handig om de hoek van kalligrafische penselen te variëren, met name wanneer u het penseel als een verfkwast gebruikt. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt die de hellingsrichting van de pen kan detecteren.

Hiermee maakt u een penseel waarvan de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de rotatiewijze van de tekenpenpunt. Deze optie is vooral handig om de hoek van kalligrafische penselen te variëren, met name wanneer u het penseel als een stift met platte punt gebruikt. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt die dit type rotatie kan detecteren.

Inkleuringsopties voor verstrooiings-, kunst- en patroonpenselen

De kleuren die een verstrooiings-, kunst- of patroonpenseel schildert, zijn afhankelijk van de huidige lijnkleur en de inkleuringsmethode van het penseel. U stelt de inkleuringsmethode in door een van de volgende opties te selecteren in het dialoogvenster Penseelopties:

Kleuren worden net zo weergegeven als in het penseel in het deelvenster Penselen. Kies Geen als u voor het penseel dezelfde kleuren wilt gebruiken als in het deelvenster Penselen.

De penseelstreek wordt weergegeven met tinten van de lijnkleur. Delen van de illustratie die zwart zijn worden weergegeven met de lijnkleur, delen die niet zwart zijn worden weergegeven met tinten van de lijnkleur en wit blijft wit. Als u een steunkleur gebruikt als lijn, worden met de optie Tinten verschillende tinten van de steunkleur gegenereerd. Kies Tinten voor zwart-witte penselen of wanneer u een penseelstreek wilt schilderen met een steunkleur.

De penseelstreek wordt weergegeven met tinten en schaduwen van de lijnkleur. Als u Tinten en schaduwen kiest, blijven zwart en wit behouden en vloeien alle tussenliggende kleuren over van zwart naar wit via de lijnkleur. Omdat zwart wordt toegevoegd, kunt u mogelijk niet afdrukken naar één plaat als u Tinten en schaduwen gebruikt met een steunkleur. Kies Tinten en schaduwen voor penselen in grijswaarden.

Gebruikt de hoofdkleur van de penseelillustratie, deze kleur wordt weergegeven in het vak Hoofdkleur. (Standaard is de hoofdkleur de meest prominente kleur in de illustratie.) Alle elementen in de penseelillustratie die de hoofdkleur hebben, krijgen de lijnkleur. Andere kleuren in de penseelillustratie krijgen kleuren die verwant zijn aan de lijnkleur. Bij Kleurtoonverschuiving blijven zwart, wit en grijs behouden. Kies Kleurtoonverschuiving voor penselen die meerdere kleuren gebruiken. Als u de hoofdkleur wilt wijzigen, klikt u op het pipet Hoofdkleur, verplaatst u het pipet naar de voorvertoning in het dialoogvenster en klikt u op de kleur die u als hoofdkleur wilt gebruiken. De kleur in het vak Hoofdkleur wordt gewijzigd. Klik nogmaals op het pipet om het uit te schakelen.

Klik op Tips voor meer informatie en voorbeelden.

Opties voor verstrooiingspenselen

Hiermee bepaalt u de grootte van de objecten.

Hiermee bepaalt u de hoeveelheid ruimte tussen objecten.

Hiermee bepaalt u hoe nauwkeurig objecten het pad volgen aan elke kant van het pad. Hoe hoger de waarde is, des te verder de objecten van het pad vandaan worden geplaatst.

Hiermee bepaalt u de rotatiehoek van de objecten.

Hiermee stelt u de rotatiehoek voor verstrooide objecten in ten opzichte van de pagina of het pad. Als u bijvoorbeeld Pagina selecteert bij een rotatie van 0°, wijzen objecten naar de bovenkant van de pagina. Als u Pad selecteert bij een rotatie van 0°, staan objecten loodrecht op het pad.

Met de pop-uplijst rechts van elke optie kunt u variaties aanbrengen in de vorm van het penseel. Kies een van de volgende opties:

Hiermee maakt u een penseel met een vaste grootte, tussenruimte, verstrooiing en rotatie.

Hiermee maakt u een penseel met willekeurige variaties in de grootte, tussenruimte, verstrooiing en rotatie. Typ een waarde in het vak Variatie om het bereik op te geven voor de variatie in de penseelkenmerken. Bijvoorbeeld met een diameter van 15 en een variatie van 5, kan de diameter variëren van 10 tot en met 20.

Hiermee maakt u een penseel waarbij de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de druk van een tekenpen. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt. Typ een waarde in het meest rechtse vak of gebruik de schuifregelaar Maximum. De minimumwaarde wordt gebruikt voor de lichtste druk op het tablet en de maximumwaarde voor de zwaarste druk. Hoe zwaarder de lijn bij deze instelling voor Diameter, des de groter de objecten.

Hiermee stelt u in dat de variatie van de diameter wordt aangestuurd met behulp van de pendrukschijf. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet hebt met een pendrukschijf op de cilinder en die invoer van die pen kan detecteren.

Hiermee maakt u een penseel waarbij de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de helling van een tekenpen. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt die kan bepalen in welke mate de pen verticaal is.

Hiermee maakt u een penseel waarbij de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de draairichting van een tekenpen. Deze optie vooral handig om de hoek van penselen te variëren. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt die de hellingsrichting van de pen kan detecteren.

Hiermee maakt u een penseel waarvan de hoek, ronding of diameter varieert op basis van de rotatiewijze van de tekenpenpunt. Deze optie vooral handig om de hoek van penselen te variëren. Deze optie is alleen beschikbaar als u een tekentablet gebruikt die dit type rotatie kan detecteren.

Opties voor kunstpenselen

Hiermee past u de breedte van de illustratie aan ten opzichte van de oorspronkelijke breedte. U kunt de breedte opgeven met de schuifregelaar van de optie Breedte. Het pop-upmenu Breedte van het kunstpenseel bevat pentabletopties voor het aanpassen van de schaalvariatie, zoals Druk, Pendrukschijf, Overhelling, Draairichting en Rotatie. De standaardbreedte voor kunstpenselen is 100%.

Hiermee behoudt u de verhoudingen in een geschaalde illustratie. De beschikbare opties zijn: Proportioneel schalen, Uitrekken naar lijnlengte, Uitrekken tussen hulplijnen.

Hiermee bepaalt u de richting van de illustratie ten opzichte van de lijn. Klik op een pijl om de richting te bepalen:  als de linkerzijde van de illustratie het einde van de lijn moet zijn,  als de rechterzijde van de illustratie het einde van de lijn moet zijn,  als de bovenzijde van de illustratie het einde van de lijn moet zijn en  als de onderzijde van de illustratie het einde van de lijn moet zijn.

Hiermee wijzigt u de stand van de illustratie ten opzichte van de lijn.

Kies een kleur voor de lijn en een inkleuringsmethode. U kunt kiezen uit verschillende inkleuringsmethoden in de vervolgkeuzelijst. De opties zijn Tinten, Tinten en schaduwen en Kleurtoonverschuiving.

Om te voorkomen dat verbindingen en vouwen van de randen van een object elkaar overlappen, kunt u de knop Overlap aanpassen selecteren.

Gesegmenteerd kunstpenseel

Met een gesegmenteerd kunstpenseel kunt u een niet-uitrekbaar gedeelte aan de uiteinden van een kunstpenseel definiëren. Selecteer in het dialoogvenster Penseelopties van het kunstpenseel de optie Uitrekken tussen hulplijnen en pas de hulplijnen aan in het voorvertoningsgedeelte van het dialoogvenster.

Het gedeelte van de illustratie tussen de hulplijnen is het enige gedeelte van het penseel dat wordt uitgerekt of gecomprimeerd om ervoor te zorgen dat het kunstpenseel is afgestemd op de padlengte.

Opties voor patroonpenselen

Schaal Hiermee past u de grootte van de elementen aan ten opzichte van de oorspronkelijke grootte. Geef de schaal op met de schuifregelaar van de optie Schalen. De vervolgkeuzelijst Schaal voor het patroonpenseel bevat pentabletopties voor het aanpassen van schaalvariaties, zoals Druk, Pendrukschijf, Overhelling, Draairichting en Rotatie.

Tussenruimte Hiermee past u de ruimte tussen de elementen aan.

Knoppen voor tegels Hiermee kunt u verschillende patronen toepassen op de verschillende delen van het pad. Klik op de knop voor het element dat u wilt definiëren en selecteer een patroonstaal in de lijst. Herhaal deze stap als u patroonstalen ook op andere elementen wilt toepassen.

Hiermee wijzigt u de stand van het patroon ten opzichte van de lijn.

Hiermee bepaalt u hoe het patroon op het pad past: met Uitrekken past u de lengte van het pad aan het object aan. Deze optie kan leiden tot ongelijke elementen. Met Tussenruimte toevoegen wordt tussen de patroondelen ruimte toegevoegd, zodat het patroon proportioneel wordt toegepast op het pad. Met Pad benaderen worden de elementen op het pad geplaatst dat het oorspronkelijke pad het dichtst benadert zonder de elementen te wijzigen. Bij deze optie wordt het patroon niet midden op het pad, maar iets meer aan de binnen- of buitenkant van het pad aangebracht om gelijke elementen te behouden.

Kies een kleur voor de lijn en een inkleuringsmethode. U kunt kiezen uit verschillende inkleuringsmethoden in de vervolgkeuzelijst. De opties zijn Tinten, Tinten en schaduwen en Kleurtoonverschuiving.

Borstelpenseel

Met het borstelpenseel kunt u penseelstreken maken die het effect simuleren van een natuurlijk penseel met haren. Met het borstelpenseel kunt u het volgende doen:

• Maak natuurlijke en vloeiende penseelstreken die het effect simuleren van het schilderen met echte penselen en materialen zoals waterverf.

• Selecteer penselen uit een vooraf gedefinieerde bibliotheek of maak uw eigen penseel op basis van de aangeboden vormen, zoals rond, vlak of waaier. Vervolgens kunt u andere penseelkenmerken instellen, zoals borstellengte, buigzaamheid en verfdekking.

Wanneer u het borstelpenseel gebruikt met een tekentablet, worden in Illustrator interactief de bewegingen van een digitale pen op de tablet gevolgd. Alle aspecten van de stand en druk van de pen op elk punt langs het tekenpad worden geïnterpreteerd. De uitvoer in Illustrator is gebaseerd op de positie van de pen op de x- en de y-as, en op de druk, overhelling, draairichting en rotatie van de pen.

Er wordt een cursorannotator die lijkt op de punt van een echt penseel weergegeven wanneer u een tablet en pen gebruikt die rotatie ondersteunen. Deze annotator wordt niet weergegeven wanneer er andere invoerapparaten, zoals een muis, worden gebruikt. De annotator wordt ook uitgeschakeld wanneer u de precieze cursors gebruikt.

Wanneer u een muis gebruikt, worden alleen de bewegingen op de x- en de y-as opgenomen. Andere invoer, zoals overhelling, draairichting en druk blijven gelijk, wat gelijkmatige en consistente penseelstreken oplevert.

Voor lijnen met het borstelpenseel wordt feedback weergegeven wanneer u met het gereedschap sleept. Deze feedback toont hoe de uiteindelijke lijn er ongeveer uit komt te zien.

Het borstelpenseel gebruiken

Als u het borstelpenseel wilt gebruiken, gaat u als volgt te werk:

Nadat u een penseelgereedschap hebt geselecteerd en een borstelpenseeldefinitie hebt gekozen in het deelvenster Penselen, kunt u illustraties maken met het borstelpenseel.

Als u een document met meer dan 30 borstelpenseelstreken probeert af te drukken of op te slaan of de transparantie probeert af te vlakken, wordt een waarschuwingsbericht weergegeven. Deze waarschuwingen worden weergegeven wanneer u bestandsinhoud opslaat, afdrukt of afvlakt.

Verwante informatie

• Zelfstudievideo: Werken met penselen
• Paden tekenen en samenvoegen met het Klodderpenseel
• Toetsen voor het deelvenster Penselen
• Patronen
• Hoektegels voor penseelpatronen maken

Hebt u een vraag of idee?