Informacje o kolorze

Określanie kolorów kompozycji to jedna z rutynowych czynności, jakie podejmuje się w programie Adobe Illustrator. Wykonanie jej poprawnie wymaga pewnej wiedzy o modelach i przestrzeniach kolorów. Pamiętaj o dostosowaniu modelu i definicji kolorów do wymagań nośnika, na którym ostatecznie będzie publikowana kompozycja.

Do opisu kolorów, które widzimy i których używamy w grafice cyfrowej, służą modele kolorów. Każdy model kolorów, np. RGB, CMYK lub HSB, reprezentuje inną metodę opisywania i klasyfikowania kolorów. Modele kolorów opisują barwy z zakresu widzialnego za pomocą określonych wartości liczbowych.

Przestrzeń kolorów jest jednym z wariantów modelu kolorów, w którym znajdują się kolory z wybranego gamutu. W oparciu o model koloru RGB dostępne są na przykład te przestrzenie kolorów: Adobe® RGB, sRGB i Apple® RGB. Chociaż w każdej z tych przestrzeni kolory są definiowane za pomocą tych samych trzech osi (R, G i B), to różnią się one zakresami kolorów.

Różne urządzenia, używane na różnych etapach projektowania (np. monitor komputerowy, czy drukarka), pracują w różnych przestrzeniach kolorów, z których każda ma inny gamut. Niektóre kolory mieszczące się w zakresie monitora komputerowego nie będą się mieścić w zakresie kolorów drukarki, i odwrotnie. Kolor, którego nie można uzyskać na danym urządzeniu, uważany jest za kolor spoza przestrzeni kolorów tego urządzenia. Nazywa się go właśnie kolorem spoza gamutu.

Po przeniesieniu z jednego urządzenia na inne kolory obrazu mogą ulec zmianie. Dzieje się tak dlatego, że każde urządzenie interpretuje wartości liczbowe RGB lub CMYK zgodnie z własną przestrzenią kolorów. Na przykład, drukując obraz na drukarce biurkowej, nie można uzyskać wszystkich kolorów widocznych na monitorze. Drukarka operuje w przestrzeni kolorów CMYK, a monitor w przestrzeni RGB. Przestrzenie te mają różne zakresy. Niektórych kolorów uzyskiwanych za pomocą farb nie da się wyświetlić na monitorze, a niektórych kolorów wyświetlanych na monitorze nie da się uzyskać na papierze.

Jeżeli obieg pracy w kolorze związany jest z przenoszeniem dokumentów między różnymi urządzeniami, to warto wykorzystać system zarządzania kolorem (CMS). Pozwoli to utrzymać niezmienne kolory i sterować nimi w trakcie całego procesu.

Modele kolorów RGB, CMYK, HSB, Lab i Skala szarości

RGB

Dużą część kolorów z widzialnego widma światła można otrzymać poprzez łączenie ze sobą — w różnych proporcjach i nasyceniach — trzech kolorów podstawowych: czerwonego, zielonego i niebieskiego. Między innymi dają się uzyskać w ten sposób kolory wtórne: niebieskozielony, karmazynowy i żółty.

Kolory RGB nazywa się addytywnymi, ponieważ po połączeniu wszystkich składowych RGB powstaje biel. Metoda polegająca na emitowaniu i łączeniu kolorów addytywnych jest używana między innymi w sprzęcie oświetleniowym, telewizorach i monitorach komputerowych. Monitor komputera tworzy kolory, emitując światło przez czerwone, zielone i niebieskie luminofory.

Tryb kolorów RGB (oparty na modelu RGB) umożliwia korzystanie z wartości kolorów. Każdej ze składowych RGB danego koloru są przypisywane określone wartości natężenia z zakresu od 0 (czerń) do 255 (biel). Na przykład, przypisując składowej R liczbę 246, składowej G liczbę 20 i składowej B liczbę 50, uzyskuje się kolor jasnoczerwony. Kiedy wartości trzech składowych są sobie równe powstaje odcień szarości. Gdy wszystkie składowe mają wartość 255, powstaje czysta biel, a składowe równe 0 dają czystą czerń.

Program Illustrator zapewnia również zmodyfikowany tryb kolorów RGB, określany jako bezpieczna paleta internetowa, a obejmujący tylko te kolory RGB, które mogą być używane w Internecie.

CMYK

O ile model RGB jest oparty na prawach rządzących emisją światła, model CMYK opiera się na prawach dotyczących absorpcji fal świetlnych. W przypadku drukarek, na przykład, chodzi o absorpcję światła przez farby naniesione na papier. Gdy białe światło pada na półprzezroczyste farby, część jego widma jest pochłaniana. Te barwy, które nie zostały zaabsorbowane, odbijane są z powrotem do oka.

Zgodnie z zasadami optyki połączenie czystych pigmentów koloru niebieskozielonego (C, od ang. „cyan”), karmazynowego (M, od ang. „magenta”) i żółtego (Y, od ang. „yellow”) powinno skutkować absorpcją całego światła, a więc dawać czystą czerń. Z tego względu wymienione kolory nazywa się kolorami subtraktywnymi. Aby uzyskać prawdziwą czerń, trzeba użyć czwartej farby – czarnej (K). Litera K służy do oznaczania czerni dlatego, że litera B (ang. black – czerń) jest już używana jako symbol barwy niebieskiej (ang. blue). Łączenie wymienionych pigmentów w celu uzyskania koloru jest nazywane drukowaniem czterobarwnym.

Tryb kolorów CMYK (oparty na modelu CMYK) umożliwia używanie wartości kolorów. Każdej ze składowych koloru CMYK jest przypisywana wartość procentowa (od 0 do 100%). Najjaśniejsze kolory charakteryzują się niskim udziałem poszczególnych farb, barwy ciemne przeciwnie — wysokim udziałem. Na przykład, barwa jaskrawoczerwona składa się z 2% koloru niebieskozielonego, 93% karmazynowego, 90% żółtego i 0% czarnego. W obiektach CMYK niski udział procentowy farb daje kolor zbliżony do bieli, a wysoki udział farb — kolor zbliżony do czerni.

Model CMYK powinien być używany do przygotowywania ilustracji drukowanych techniką czterobarwną.

HSB

Model HSB powstał w oparciu o sposób postrzegania barw przez człowieka i opisuje trzy główne cechy koloru:

Barwa to właściwy kolor, powstający wskutek odbicia lub przejścia światła przez obiekt. Miarą barwy jest jej położenie na standardowym kole kolorów, wyrażone w stopniach od 0° do 360°. W zwykłym języku barwa jest określana po prostu nazwą odpowiedniego koloru, np. czerwony, pomarańczowy czy zielony.

Stopień czystości barwy (nazywany czasami chrominancją). Nasycenie reprezentuje intensywność szarości w stosunku do samej barwy i jest mierzone jako wartość procentowa, gdzie 0% oznacza barwę szarą, a 100% barwę całkowicie nasyconą. Na standardowym kole kolorów nasycenie rośnie od środka ku krawędziom.

Jasność jest to względna jaskrawość koloru, mierzona jako wartość procentowa, gdzie 0% odpowiada czerni, a 100% bieli.

Lab

Model CIE Lab oparty jest na postrzeganiu kolorów przez oko ludzkie. Jest to jeden z modeli kolorów opracowanych przez instytucję Commission Internationale d’Eclairage (CIE), która zajmuje się ustanawianiem standardów dotyczących fal świetlnych.

Wartości liczbowe w modelu Lab opisują wszystkie kolory dostrzegane przez człowieka o normalnych zdolnościach widzenia. Model Lab określa to, jak kolor wygląda, a nie to, ile kolorantów potrzeba, aby uzyskać kolor na danym urządzeniu (np. monitorze, drukarce biurkowej, w aparacie cyfrowym), dlatego też uznaje się go za model kolorów niezależny od urządzenia. Systemy zarządzania kolorami używają modelu Lab jako systemu odniesienia, aby właściwie przetwarzać kolory z jednej przestrzeni kolorów na inną.

W programie Illustrator model kolorów Lab można używać do tworzenia i wyświetlania próbek kolorów dodatkowych, a także do przygotowywania ich do odtwarzania. W trybie Lab nie można jednak tworzyć dokumentów.

Skala szarości

W modelu Skala szarości kolorom odpowiadają różne tinty czerni. Właściwie nie można tu mówić o kolorach, ale o odcieniach szarości. Uzyskuje się je poprzez przypisywanie poszczególnym pikselom różnych jasności: od 0% (czysta biel) do 100% (czysta czerń). Taki sposób wyświetlania jest charakterystyczny, na przykład, dla obrazów pochodzących ze skanerów czarno-białych.

Model Skala szarości umożliwia również konwersję kompozycji kolorowych na wysokiej jakości kompozycje czarno-białe. W takich przypadkach program Adobe Illustrator pomija wszelkie informacje o kolorze oryginału; poziomy szarości (odcienie) przekonwertowanych obiektów odpowiadają jasności oryginałów.

Podczas konwersji obiektów w skali szarości na tryb RGB każda ze składowych barwnych przyjmuje wartość poziomu szarości tego obiektu. Konwersja na kolory CMYK przebiega podobnie.

Kolory dodatkowe i podstawowe

Kolory można wyznaczać jako rozbarwiane lub dodatkowe, co odpowiada dwóm podstawowym typom farb używanych w poligrafii. Typ koloru można rozpoznać dzięki ikonom, które pojawiają się obok jego nazwy w panelu Próbki.

Kolory dodatkowe

Kolor dodatkowy to specjalna, gotowa farba, która jest używana zamiast farb podstawowych lub razem z nimi i która wymaga własnej kliszy na maszynie drukarskiej. Z kolorów dodatkowych korzysta się wtedy, gdy grafika zawiera niewiele kolorów, a dokładne ich odwzorowanie jest bardzo ważne. Kolory dodatkowe mogą wiernie oddawać kolory, które są nieosiągalne przy użyciu standardowych kolorów podstawowych. Trzeba pamiętać jednak, że dokładny wygląd koloru dodatkowego na wydruku zależy od sposobu przygotowania farby drukarskiej (używanej w drukarce) oraz używanego papieru, a nie od określonej wartości koloru czy opcji zarządzania kolorem. Podając wartości koloru dodatkowego opisuje się tylko symulowany wygląd tego koloru na monitorze i drukarce kompozytowej (ograniczany przestrzenią kolorów tego urządzenia).

Przy określaniu koloru dodatkowego należy pamiętać o następujących wytycznych:

• Dla uzyskania najlepszych rezultatów należy wybierać kolory dodatkowe z systemu dopasowania kolorów obsługiwanego przez daną drukarnię. Oprogramowanie posiada kilka bibliotek systemu dopasowywania kolorów.

• Warto używać mniejszej liczby kolorów dodatkowych. Każdy utworzony kolor dodatkowy wymaga wygenerowania własnego wyciągu barwnego i użycia osobnej kliszy, co podnosi koszt druku. Jeśli dokument może zawierać więcej niż cztery kolory, to należy wziąć pod uwagę drukowanie kolorami podstawowymi.

• Jeśli obiekt z kolorami dodatkowymi nakłada się na inny obiekt z przezroczystością, to w następujących okolicznościach mogą wystąpić nieoczekiwane efekty: po pierwsze, przy eksportowaniu dokumentu do formatu EPS w czasie konwertowania kolorów dodatkowych na podstawowe w oknie Drukuj, po drugie, przy tworzeniu rozbarwień w aplikacji innej niż Illustrator lub InDesign. Najlepsze rezultaty można osiągnąć, wykonując próbę ekranową efektów spłaszczania przezroczystości przed wydrukiem. Służą do tego funkcje Podgląd spłaszczania bądź Podgląd rozbarwień. Ponadto przed wydrukiem lub wyeksportowaniem, kolory dodatkowe można przekonwertować na procesowe, używając Menedżera farb w programie InDesign.

• Płyty koloru dodatkowego można użyć do nałożenia lakieru na obszary wydrukowane za pomocą standardowych kolorów podstawowych. W tym przypadku wydruk będzie używał łącznie pięciu farb - pięciu standardowych farb podstawowych i jednej farby dodatkowej lub lakieru.

Kolory podstawowe

Kolor podstawowy jest drukowany przy użyciu kombinacji czterech podstawowych farb: niebieskozielonej, karmazynowej, żółtej i czarnej (CMYK). Kolorów tych używa się wówczas, gdy wydruk wymaga tak wielu barw, że użycie pojedynczych kolorów dodatkowych byłoby zbyt drogie lub niepraktyczne — na przykład, przy drukowaniu fotografii.

Przy określaniu koloru podstawowego należy pamiętać o następujących wytycznych:

• W celu uzyskania najlepszych rezultatów przy wydruku dokumentu o wysokiej jakości należy określać kolory, używając wartości CMYK podawanych w drukowanych katalogach kolorów, dostępnych w drukarniach komercyjnych.

• Ostateczne wartości koloru podstawowego to wartości CMYK, jeżeli zatem określi się kolor rozbarwiany w systemie RGB (lub LAB, w programie InDesign), to podczas druku rozbarwień wartości te zostaną przekonwertowane na CMYK. Konwersje takie różnią się w zależności od ustawień zarządzania kolorem i profilu dokumentu.

• Nie należy określać wartości koloru rozbarwianego na podstawie tego, jak wygląda on na monitorze, jeżeli nie ma pewności, że system zarządzania kolorem został prawidłowo skonfigurowany. Nawet wówczas należy pamiętać o ograniczeniach ekranowego podglądu koloru.

• Należy unikać używania kolorów rozbarwianych w dokumentach przeznaczonych tylko do wyświetlania w Internecie, ponieważ model CMYK ma mniejszą przestrzeń kolorów, niż typowy monitor.

• Programy Illustrator i InDesign umożliwiają określanie koloru podstawowego jako globalnego lub nieglobalnego. W programie Illustrator kolor globalny pozostaje połączony z próbką w panelu Próbki, tak że po zmianie próbki wszystkie posiadające ją obiekty są uaktualniane. Podstawowe kolory nieglobalne nie są automatycznie uaktualniane w dokumencie po przeprowadzeniu edycji kolorów. Kolory podstawowe są domyślnie nieglobalne. W programie InDesign, jeśli próbka zostanie zastosowana do obiektów, to automatycznie jest ona stosowana jako globalny kolor podstawowy. Odpowiednikami próbek nieglobalnych są kolory nienazwane, które można edytować w panelu Kolor.

Używanie jednocześnie kolorów dodatkowych i podstawowych

Niekiedy wygodnie jest użyć w tym samym wydruku kolorów standardowych i dodatkowych. Na przykład, można użyć jednego koloru dodatkowego, aby wydrukować logo firmy na tej samej stronie raportu rocznego, na której znajdują się fotografie drukowane w kolorach standardowych. Płyty koloru dodatkowego można również użyć do nałożenia lakieru na obszary wydrukowane za pomocą standardowych kolorów podstawowych. W obu przypadkach wydruk będzie używał łącznie pięciu farb — pięciu standardowych farb podstawowych i jednej farby dodatkowej lub lakieru.

Porównanie obsługi kolorów w programach InDesign i Illustrator

Aby dowiedzieć się więcej o różnicach w obsłudze kolorów w programach Illustrator i InDesign, zapoznaj się z tematem Porównanie obsługi kolorów w programach InDesign i Illustrator.

Zasoby pokrewne

• Utrzymywanie spójności kolorów
• Wybierz kolor
• Dopasowywanie koloru

Skontaktuj się z nami